Liderlik – Doğuşdan Gəlir, yoxsa Sonradan Qazanılır?
Liderlər tarix boyu cəmiyyətlərdə mühüm rol oynayıb. Güclü liderlər insanları birləşdirir, çətin anlarda düzgün istiqamət göstərir və dəyişikliklərə rəhbərlik edirlər. Ancaq liderlər doğuşdan belə olur, yoxsa zamanla formalaşırlar? Bu, uzun illərdir müzakirə edilən bir sualdır. Bəzi insanlar təbii xarizmaya və güclü qərarvermə qabiliyyətinə sahibdirlər, digərləri isə bu bacarıqları təcrübə, təlim və inkişaf yolu ilə qazanırlar.
Bu mövzuya iki fərqli yanaşma var: bir qrup insan inanır ki, liderlik doğuşdan gələn bir qabiliyyətdir və müəyyən insanlar idarəçi xarakteri ilə doğulurlar. Digər qrup isə düşünür ki, liderlik bacarıqları sonradan inkişaf etdirilə bilər və düzgün yanaşma ilə hər kəs güclü liderə çevrilə bilər. Tarixdə uğurlu liderlər arasında həm doğuşdan lider kimi tanınanlar, həm də zamanla özünü yetişdirənlər var. Bəs həqiqət haradadır? Liderlik doğuşdan gəlir, yoxsa öyrənilə bilər?
Liderlik Doğuşdan Gələn Bir Bacarıqdırmı?
Liderlik uzun illərdir müzakirə olunan bir mövzudur. Bəzi insanlar doğuşdan güclü liderlik xüsusiyyətlərinə sahib olurlar – onlar xarizmatik, qərarlı və insanları idarə etməkdə istedadlıdırlar.
Psixoloqlar və nevroloqlar qeyd edirlər ki, liderlik xüsusiyyətlərinin müəyyən bir hissəsi genetik faktorlarla əlaqəlidir. Məsələn, özünəinam, risk alma bacarığı və insanları motivasiya etmək qabiliyyəti bəzi insanlarda təbii olaraq daha güclüdür.
Bununla yanaşı, tarixdə doğuşdan lider kimi tanınan bir çox insan praktiki təcrübə və öyrənmə yolu ilə bu bacarıqlarını inkişaf etdirmişdir. Məsələn, Napoleon Bonapart və Uinston Çörçill kimi liderlər təbii xarizmaya sahib olsalar da, onların əsl liderliyini gücləndirən həyat təcrübələri və strateji qərarları olmuşdur. Bu isə onu göstərir ki, liderlik təkcə doğuşdan gələn xüsusiyyətlərə əsaslanmır.
Liderlik Bacarıqları Sonradan Qazanıla Bilərmi?
Əksər tədqiqatlar sübut edir ki, liderliyin böyük bir hissəsi sonradan inkişaf etdirilə bilər. İnsanlar təcrübə, təlimlər və öz üzərində işləməklə liderlik bacarıqlarını artırırlar. Ən uğurlu liderlər daim yeni bacarıqlar öyrənir, tənqidi düşünmə qabiliyyətini inkişaf etdirir və effektiv ünsiyyət qurmağı mənimsəyirlər.
Harvard Business Review-un apardığı araşdırmalara görə, liderlik bacarıqlarının təxminən 70%-i sonradan formalaşır. Bu o deməkdir ki, istənilən insan düzgün yanaşma və davamlı öyrənmə ilə güclü lider ola bilər. Ən vacib nüans praktiki təcrübə, qərarvermə və insanlarla düzgün ünsiyyət qurmaqdır. Bütün bunlar illərlə təcrübə və şəxsi inkişaf vasitəsilə qazanılır.
Güclü Lider Olmaq Üçün Nə Etməli?
Əgər liderlik bacarıqları inkişaf etdirilə bilirsə, o zaman hər kəs güclü lider olmaq üçün çalışa bilər. Bunun üçün özünüinkişaf, ünsiyyət bacarıqlarının təkmilləşdirilməsi, effektiv qərarvermə, empatiya və komanda ruhunun gücləndirilməsi, həmçinin çətinliklərdən dərs çıxarmaq vacib amillərdir. Liderlər daim öyrənməli, insanlarla düzgün əlaqə qurmağı bacarmalı və tez, effektiv qərarlar verməyi öyrənməlidirlər. Yaxşı liderlər yalnız öz məqsədlərinə fokuslanmır, eyni zamanda insanları başa düşməyi və onlarla birlikdə işləməyi bacarırlar. Hər uğursuzluq bir dərsdir və liderlər bundan faydalanaraq daha güclü olurlar. Uğurlu liderlər bu bacarıqları inkişaf etdirdikcə zamanla daha təsirli rəhbərə çevrilirlər və əslində liderlik potensialı hər kəsdə var – əsas məsələ onu düzgün istiqamətdə inkişaf etdirməkdir.
